Μικρό ταξίδι στην Tήλο

Χρώμα και αίσθηση ελευθερίας

Την Τήλο οι πολλοί την γνώρισαν από τη δημοσιότητα που πήρε το θέμα του γάμου των ομοφυλοφίλων. Πολύ λιγότεροι είναι, όμως, εκείνοι που γνωρίζουν (λόγω της προτεραιότητας που δίνουν οι τηλεοπτικοί σταθμοί στα θέματα της επικαιρότητας) ότι η Τήλος είναι ένα νησί πρότυπο στα θέματα του περιβάλλοντος, που κέρδισε πέρυσι το βραβείο Euronatur και εξακολουθεί να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή στα θέματα της πράσινης ανάπτυξης, με καινοτόμες δράσεις στην κατεύθυνση της προστασίας του περιβάλλοντος και της διατήρησης της αυθεντικότητας του πολιτισμού και του τοπίου.

Κι είναι πράγματι η Τήλος μικρή αλλά ξεχωριστή ανάμεσα στα Δωδεκάνησα, με σπάνια πουλιά στην πανίδα της, όπως σπιζαετοί, γεράκια, αηδόνια και καρδερίνες, μελισσοφάγοι και ερωδιοί, που κάνουν τον τόπο να κερδίζει την αναγνώριση από τους διεθνείς οργανισμούς και να προστατεύεται από τις διεθνείς συνθήκες.

Συνολικά εκατό είναι τα είδη σπάνιων πουλιών που ζουν μέσα στους δεκαέξι διαφορετικούς τύπους οικοσυστημάτων. Αλλά και η χλωρίδα είναι σημαντική, με συνολικά 400 είδη βοτάνων και λουλουδιών να φυτρώνουν σε κάθε σπιθαμή του νησιού, κάνοντας την Άνοιξη στην Τήλο μια εμπειρία μοναδική για τον επισκέπτη. Το μοναδικό σκηνικό ολοκληρώνουν οι μεσογειακές φώκιες που ζουν στις θαλάσσιες σπηλιές της.
Το μόνο, λοιπόν, που χρειάζεται κανείς για να έρθει σε επαφή με όλη αυτή την ομορφιά είναι να ξεκινήσει από το πανάρχαιο μονοπάτι και να περιπλανηθεί χωρίς πρόγραμμα σε έναν τόπο που, έτσι κι αλλιώς, δεν είναι δύσκολο να περπατηθεί από τη μία γωνιά του ως την άλλη.

Η Τήλος αποτέλεσε εδώ και αρκετά χρόνια έναν απροσδόκητο τόπο έρευνας για τους παλαιοντολόγους. Ήταν Νοέμβριος του 1972 όταν ο καθηγητής Νίκος Συμεωνίδης ανακάλυψε, σε ένα από τα προϊστορικά σπήλαια του νησιού, τα πρώτα ελάσματα από γομφίους νάνων ελεφάντων. Οι νάνοι ελέφαντες της Τήλου είναι οι τελευταίοι ελέφαντες της Ευρώπης και τα υπολείμματά τους βρέθηκαν στο σπήλαιο Χαρκαδιό.
Οι ανασκαφές που έχουν γίνει μέχρι σήμερα έχουν φέρει στο φως οστά περίπου 40 νάνων ελεφάντων, που είχαν ύψος 120 – 150 εκατοστών, αλλά και λείψανα προϊστορικών ελαφιών και άλλων ζώων της Μεσολιθικής Εποχής.

Μια γρήγορη βόλτα στο νησί
Ένα αστέρι που προτίμησε τη θάλασσα είναι το νησί τους για τους Τηλιακούς και η αίσθηση που έχει ο επισκέπτης που θα κατορθώσει να επισκεφτεί την Τήλο την κατάλληλη εποχή δεν απέχει και πολύ από αυτό. Η Τήλος αποτέλεσε στην αρχαιότητα πηγή έμπνευσης και για την ποιήτρια Ήριννα που έζησε εδώ.

Η περιήγησή σας στο νησί θα σας απασχολήσει για πολύ περισσότερο από όσο φαντάζεστε. Θα δείτε, χωρίς να χρειαστεί να διανύσετε μεγάλες αποστάσεις, αρχαιολογικά και βυζαντινά μνημεία, κάστρα, εκκλησίες και μοναστήρια. Περίφημη είναι η μονή του Αγίου Παντελεήμονα (15ος αιώνας), που αγναντεύει το Αιγαίο από ψηλά, χτισμένη σε τοποθεσία εξαιρετικής ομορφιάς. Αξίζει τον κόπο να ανεβείτε ως εδώ και να θαυμάσετε τον υπέροχο τρούλο και το πανέμορφο ξυλόγλυπτο τέμπλο της εκκλησίας.  Στο τριήμερο πανηγύρι στη μνήμη του Αγίου, κάθε Ιούλιο, συγκεντρώνεται στο νησί κόσμος απ' όλα τα Δωδεκάνησα.

Πρωτεύουσα του νησιού, όχι, όμως, και ο μεγαλύτερος οικισμός είναι το Μεγάλο Χωριό. Κυρίαρχο στοιχείο εδώ η αιγαιοπελαγίτικη αρχιτεκτονική, που λίγο έχει αλλοιωθεί στο πέρασμα των χρόνων. Εδώ, ο επισκέπτης έχει τη ευκαιρία να δει από κοντά τα ευρήματα από το Σπήλαιο Χαρκαδιό, με τα οστά νάνων ελεφάντων να δεσπόζουν σε κεντρικό σημείο του μικρού Μουσείου που έχει δημιουργηθεί κοντά στο σπήλαιο, μαζί με οστά χελωνών και ελαφιού ηλικίας 7000 ετών, αλλά και εργαλεία και κεραμικά σκεύη. Ευρήματα που μαρτυρούν το γεγονός ότι η Τήλος αποτελούσε κομμάτι της γειτονικής Μικράς Ασίας, πριν αποσπαστεί και διαμορφωθεί ως νησί, μετά τη Μεσολιθική Περίοδο.
Στο Μεγάλο Χωριό θα δείτε, ακόμη, τη Νεκρόπολη, πολλά παλιά μοναστήρια, αλλά και τα ερείπια ενός επιβλητικού μεσαιωνικού Κάστρου, πάνω από τα σπίτια. Η ανάβασή στο Κάστρο γίνεται από διαμορφωμένο μονοπάτι και φτάνοντας στην κορυφή, θα αποζημιωθείτε για τον κόπο σας από την εκπληκτική θέα που προσφέρει η προνομιακή του θέση.

Το Μικρό Χωριό αποτελεί, όσο περνούν τα χώρια, λείψανο ενός παλιού οικισμού. Σχεδόν, ακατοίκητο σήμερα, είναι από τα πιο ενδιαφέροντα αξιοθέατα της Τήλου, με στενά σοκάκια και εντυπωσιακά κτίρια.

Ο μεγαλύτερος οικισμός της Τήλου είναι Τα Λιβάδια. Θα φτάσετε ως εδώ ακολουθώντας τον κεντρικό ασφαλτοστρωμένο δρόμο που οδηγεί νότια και συνδέει το Μεγάλο Χωριό τόσο με τα Λιβάδια όσο και με τις περισσότερες παραλίες. Η κοντινή στα Λιβάδια παραλία της Ερίστου είναι μια χρυσή αμμουδιά μήκους δύο χιλιομέτρων.

Το νησί της Τήλου, ωστόσο, είναι ένας παράδεισος για τους πεζοπόρους. Οι πιο τολμηροί μπορούν να χρησιμοποιήσουν το παλιό λιθόστρωτο δίκτυο μονοπατιών, συνολικού μήκους 34 χιλιομέτρων και να γνωρίσουν το νησί σπιθαμή προς σπιθαμή. Αν το τολμήσετε θα βρεθείτε στην καρδιά του φυσικού περιβάλλοντος της Τήλου. Θα περπατήσετε μέσα σε γόνιμες κοιλάδες με κηπευτικά και αγριολούλουδα, θα περάσετε από κυπαρίσσια και βελανιδιές, αμυγδαλιές και τρεχούμενα νερά. Θα συναντήσετε τις πέρδικες που είναι εξοικειωμένες με τους ανθρώπους, καθώς το κυνήγι απαγορεύεται στο νησί. Θα δείτε από κοντά  τα μοναστήρια του Ταξιάρχη και του Αγίου Παντελεήμονα. Σε αυτό το τελευταίο γίνεται μεγάλο τριήμερο πανηγύρι στη μνήμη του αγίου, στα τέλη Ιουλίου.

Θα περάσετε από τον Καστέλο (ένα βραχώδες ύψωμα με ερείπια μεσαιωνικού πύργου), από το εκκλησάκι της Παναγιάς της Πολίτισσας, που χτίσθηκε το 1879 και ανακαινίσθηκε το 1937, αλλά και την εκκλησία της Παναγίας της Θεοτόκισσας. Αξίζει τον κόπο να δείτε όλα αυτά τα μνημεία και να ανακαλύψετε τα έργα αγιογράφων που δημιουργήθηκαν στα ξωκλήσια του νησιού, την εποχή της Ιπποκρατίας, πολλά από τα οποία στέκουν ακόμη ανέπαφα από τη φθορά του χρόνου.
Δείτε, ακόμη, το Κάστρο της Αγιοσυκιάς (του 15ου αιώνα που περιέχει και ερείπια εκκλησίας) και το Μεσαιωνικό κάστρο της Μεσσαρίας.
Σταθείτε, τέλος, στο Νεκροταφείο του Αγίου Αντωνίου, αρχαίο και βυζαντινό νεκροταφείο που είναι γεμάτο επιγραφές και επιτύμβιες ανάγλυφες πλάκες.

Που θα κολυμπήσετε στην ΤήλοΜικρό νησί με λίγες αλλά πολύ όμορφες και παρθένες παραλίες η Τήλος, θα προσφέρει ευκαιρίες για κολύμπι στην υπέροχη παραλία της Ερίστου. Είναι μια χρυσή αμμουδιά 2 χιλιομέτρων που προσφέρεται για διάφορες δραστηριότητες. Ανάμεσα στους λουόμενους θα δείτε και τους ψαράδες που θα ξεψαρίζουν το πρωί τα δίχτυα τους.
Αν ψάχνετε κάτι πιο απόμερο, τραβήξτε για τα Λεθρά από το μονοπάτι που ξεκινάει από τα Λιβάδια και συνεχίζει στην άκρη του βράχου πάνω από τη θάλασσα. Θα φτάσετε σε μια ήρεμη ακτή με βότσαλο.
Από άλλο μονοπάτι φτάνετε στη γειτονική Σκάφη. Επίσης, δύο καΐκια θα σας δώσουν τη δυνατότητα να κολυμπήσετε στα κρυστάλλινα νερά δυσπρόσιτων παραλιών όπως το Θολό και ο Αγιος Σέργιος.
Για κολύμπι και στη συνέχεια φαγητό με ψαράδικους μεζέδες υπάρχει η γραφική παραλία του Αγίου Αντωνίου, που είναι διάσημη για τους βράχους της. Εδώ θα βρείτε, εκτός από ψαροταβέρνες, ξενοδοχεία, εστιατόρια και καφέ. Μερικά χιλιόμετρα πιο μακριά και με κατεύθυνση δυτικά θα ανακαλύψετε την πανέμορφη παραλία της Πλάκας.

Πως θα πάτε στην Τήλο
Αν τα πράγματα είχαν εξελιχθεί διαφορετικά, η Τήλος θα είχε, αυτή τη στιγμή δική της συγκοινωνία, με καράβι τοπικό που θα τη συνέδεε με τον Πειραιά, μέτοχοι του οποίου θα ήταν οι ίδιοι οι κάτοικοι. Ωστόσο, η προσπάθεια που έγινε από τους ντόπιους και τον δήμο στις αρχές της δεκαετίας, κατέληξε στις αίθουσες των δικαστηρίων, με κατηγορίες για διασπάθιση δημόσιου χρήματος κατά της δημοτικής αρχής. Τελικά, οι κατηγορίες έπεσαν στο δικαστήριο, μόλις πέρυσι, αλλά το κακό είχε ήδη γίνει και ένα φιλόδοξο σχέδιο έμεινε οριστικά παρελθόν για τους κατοίκους και τους επισκέπτες της Τήλου.  Οπότε, πλέον, για να φτάσετε ως την Τήλο θα περιμένετε υπομονετικά τα δρομολόγια των πλοίων που είναι δύο φορές την εβδομάδα από και προς Πειραιά, στη διάρκεια του καλοκαιριού. Καθημερινά, όμως, υπάρχουν δρομολόγια για Ρόδο και Κω, που θα εξυπηρετήσουν με ενδιάμεσο σταθμό τα δύο αυτά νησιά.

Τι θα φάτε στην ΤήλοΕστιατόρια, ταβέρνες, καφενεία, μπαρ υπάρχουν όσα χρειάζεται ο επισκέπτης για να νιώσει ότι δεν είναι απομονωμένος, αλλά χωρίς υπερβολές. Λίγες αλλά πολύ ιδιαίτερες οι τοπικές νοστιμιές, άψογο το σέρβις και φιλική η ατμόσφαιρα. Δοκιμάστε μαριναρισμένο κατσικίσιο τυρί, σπανακόπιτα, αρνί κλέφτικο, καβουρμά,  κατσικάκι γεμιστό στο φούρνο, χόνδρο (βρασμένο σιτάρι με ντομάτα), κατσικίσιο τυρί και μυζήθρα.

Τι θα αγοράσετε από την Τήλο
Πολλά είναι τα τοπικά προϊόντα που μπορεί να πάρει κανείς μαζί του φεύγοντας από το νησί. Τα κηπευτικά θα είναι πρώτα στις προτιμήσεις σας. Οι πατάτες, οι ντομάτες, τα καρπούζια, τα πεπόνια, τα σταφύλια είναι προϊόντα που καλλιεργούνται με μεράκι και χωρίς επιβαρυντικά για την υγεία πρόσθετα.
Πάρτε, επίσης, μαζί σας ελιές, αμύγδαλα και μέλι. Εξαιτίας της προϊστορίας και της ανακάλυψης των οστών των νάνων ελεφάντων, οι επισκέπτες παίρνουν μαζί τους ως σουβενίρ ξυλόγλυπτα ελεφαντάκια.

Διαμονή στην Τήλο
Αν και μικρή, η Τήλος προσφέρει αρκετά ενοικιαζόμενα δωμάτια και ξενοδοχεία για η διαμονή σας. Θα τα βρείτε στην ιστοσελίδα του δήμου:
http://www.tilos.gr/gr/index.php?option=com_content&task=view&id=43&Itemid=60

Τήλος - Χρήσιμα τηλέφωνα
Δήμος: 22460 44212
Αστυνομία: 22460 44222  
Λιμεναρχείο: 22460 44350
Αγροτικό ιατρείο και Φαρμακείο στο Μεγάλο Χωριό: 22460 44210
Αγροτικό ιατρείο και Φαρμακείο στα Λιβάδια: 22460 44219
Μέρες Πεζοπορίας στην Τήλο: 22460 44128, 6946 054593